Man and dog

Sa The Grey na binidahan ni Liam Neeson ngonyan na 2012, an walong survivor sa nagbagsak na eroplano haling Alaska— kabali an karakter niyang si John Ottway—nagkagaradan man giraray pagkatapos.

Guardia kan sarong oil drill team sa Alaska si John Ottway. An apod niya sa trabahong ini—“job at the end of the world,” kun sain an kairiba niya mga “fugitives, ex-cons, assholes, men unfit for mankind.” Kadaklan kan mga yaraon duman mga pusakal, hinarabuan kawasa sa danyos ninda sa sociedad.

Patapos na an kontrata ni Ottway, pinapauli na siya. Alagad kan solo-solo siya sarong banggi, nagsurat siya sa agom niya, dangan nagprobar siyang maghugot. Kan babadilon niya na an sadiri nin shotgun sa kadikloman kan niyebe, nag-alulong an mga lobo (wolves). Nakulbaan siya kaini. Dai siya nadagos maghugot.

Pauruli na sinda kan kairiba sa drill team; tapos nag-crash an eroplano. Sa gabos na sakay, walo sana sainda an nagkaburuhay. Sa wreckage, an ibang nagkaburuhay naghaharadit nagngungurulngol ta nagkagaradan sa impact an mga pag-iriba ninda. Si Ottway nakaapon sa harayo. Pero pagkagimata niya, hinaranap niya si iba. Nakabalik siya sa binagsakan.

Dinulok niya si Lewenden, sarong kaibahan na nagtuturawis an dugo sa tulak. Naghaharadit na an ibang mga amigo ninda. Nagngunguruyngoy. Hinapot ni Lewenden si Ottway kun ano an nangyayari. Sabi ni Ottway saiya na magagadan na siya. Pinabagol ni Ottway an luong kan lalaki. Kinaulay niya ni kag pighapot kun siisay an saiyang namomotan. Kinaulay niya pa astang dai nagdugay, nautsan na ni.

Dai naghaloy, pinangenotan ni Ottway an grupo. Hinambal niya sa ilang maggibo sinda nin kalayo, nganing dai sinda magkaragadan sa lipot. Magharanap pagkakan dangan magharali sa crash site.

Pagharanap ninda nin mga nagkataradang kakanon sa wreckage sagkod mga bagay na magagamit, nahiling ni Ottway na ginuguyod kan lobo an sarong pasaherong babae, nag-uungol pa ni kan sagpangon kan layas na ayam. Sinaklolohan kuta ni Ottway alagad gadan na an biktima. Dinulak niya an ayam kaya kinaragat siya kaini. Nagkadarangog kan iba kaya nasaklolohan si Ottway. Kinarne kan lobo an tuhod niya pagkatapos.

Sabi ni Ottway na tibaad kuta nin mga wolves an lugar kun saen nag-crash an saindang eroplano. Piggagadan kan mga hayop na ini an mga tawong nararabay sa saindang balwarte. Hambal pa ni John Ottway sa iba, dai man kinakakan kan mga sapat na ini an mga tawo. Kinakaragat man lang ninda, sagkod ginagadan, sabi niya. Sa layas na kadlagan, tibaad mayo sindang ibang madalaganan.

Minaray logod nindang magharali, magparalarakaw maghanap nin rescue ta harayoon an saindang natubragan. Bago sinda naghali sa crash site ta nganing madulagan an mga wolves na nag-atake sainda, nanganam si Hendrick, sarong doctor. Iyo ni an sabi niya, “I feel like we should say something. I feel like with all these bodies all people have died, it doesn’t seem right for us to walk away. “God bless these men. Some of them are friends we could be lying here with them.” Nagtingag siya dangan naghambal, “Thank you for sparing us; and helping us. O, and keep that up, if you can.” Alagad, sa katapusan kan istorya, mayong naginibo an pangadie kan sarong survivor na doctor. Gabos sinda sa dalan nagkagaradan.

Sobra sa kabanga kan pelikula, nagparararalakaw nagparadurulag nagparatarandayag an mga survivor parayo sa mga lobo; alagad bago man ini natapos, saro saro sindang nagkaurubos. Kan saiya nang toka pagbantay pagka enot na banggi, inatake kan lobo si Hernandez pag-ihi kaini. Siya an enot na nagadan sa grupo. Kaya sabi ni Ottway magharali na sinda duman. Pagparalarakaw kan grupo parayo sa crash site, nawalat man si Flannery sa tahaw kan yelo kawasa dai nakayahan an lipot sagkod an halawig na lakaw. Nawalat-walat siya dangan inatake kan mga lobo.

Pag-camping na ninda sa taas kan kabukidan, nahangog sa halangkaw na altitude an negrong si Burke. Sa saindang pigtuytuyan, magdamlag nagparaduros nin makusogon. Pagkaaga, nakua si Burke kan pag-iribang saro nang yeladong bangkay. Si Talget napilay kan makasabit ni sa kahoy pagrulukso ninda pabalyo sa halangkawon na salog. Kan buminagsak na siya sa daga, hiniribunan tulos siya kan mga ayam dangan ginuruyod. Si Diaz napagal na sana man magparalakaw kaya nagpawalat na sa may gilid kan suba.

Sa kadudulag sa naghahapag na mga lobo, naglumpat si Hendrick sa suba tapos nagpaatong sa sulog, nakairarom siya sa dakulang gapo saka duman nalamos. Si Ottway iyo an nakahampang kan alpha male, an pinakahade kan mga wolves sa mismo kaining kuta. Dai na pinahiling an saindang pagdinulak, kan inatake ni Ottway nin kutsilyo an ido. Sa huring ritrato kan pelikula, nakahandusay si Ottway, sagkod an maisog na hadi kan mga ido.

Sa pagdulag kan mga survivor, ginuyod ninda an pamimilosopiya kan kagsurat kan istorya. Linangkaba kan pelikula an konseptong naturalismo na pinadaba kan Pranses na manugsulat na si Emile Zola, sarong pagtubod na an tawo oripon kan saiyang sadiring natura. Mayo nin magigibo an inaapod kan ibang free will, o fighting spirit. Para ki Zola, sagkod sa mga nagsurunod saiya, mayong ibang minapaitok sa buhay kan tawo kundi an saiyang Kalibutan, an gabos-gabos na mga bagay-bagay sa saiyang kinaban. Garo man sana sinabi kaini na mayo nin kapas an kalag na magpapangyari para an tawo maparahay o mabanhaw an saiyang kaugalingon sa katibaadan.

Linangkaba man kan pelikula an vulgarized na konsepto kan survival of the fittest. Sa naturalistang kinaban, an hadi kan kadlagan iyo an layas na ayam. Garo daing kapas an tawong lampas an an isog kan mga hinayupak na mga ayam. Dawa gurano kaisog kan tawong hampangon an saiyang kaiwal niyang ini sa kadlagan, magagadan siya ta magagadan.

Sa climax kan sugilanon, nagprobar si Ottway na tampadan an bagsik kag an isog kan mga lobo. Nagtrayumpo man kuta siya alagad, kawasa an tawo sagkod hayop parehong nagadan, lininaw sa pelikula na nungka madudulagan kan tawo an ungis kan kadlagan, an layas na kabihasnan, kun sain tibaad an hayop, bakong an tawo—an hadi kan kagabsan.

Sinurublian sa Hiligaynon

nakulbaan, nakilaghanan

kag, sagkod

sa ilang, saindang

naghambal, nagsabi

naglumpat, luminukso

manugsulat, parasurat

mabanhaw, masalbar

kaugalingon, sadiri

sugilanon, istorya

The Grey

Rating:	★★★
Category:	Movies
Genre:	Mystery & Suspense

Sa "The Grey" na binidahan ni Liam Neeson ngonyan na 2012, an walong survivor sa nagbagsak na eroplano haling Alaska— kabali an karakter niyang si John Ottway—nagkagaradan man giraray pagkatapos.

Guardia kan sarong oil drill team sa Alaska si John Ottway. An apod niya sa trabahong ini—“job at the end of the world,” kun sain an kairiba niya mga “fugitives, ex-cons, assholes, men unfit for mankind.” Kadaklan na mga yaraon duman mga pusakal, tibaad mga hinarabuan kan sociedad ta nagdulot sinda nin danyos bako sana sa propriedad kundi pati moralidad.

Patapos na an kontrata ni Ottway, pinapauli na siya. Alagad kan solo-solo siya sarong banggi, nagsurat siya sa agom niya, dangan nagprobar siyang maghugot. Kan babadilon niya na an sadiri nin shotgun sa kadikloman kan niyebe, nag-alulong an mga lobo (wolves). Nakulbaan siya kaini. Dai siya nadagos maghugot.

Pauruli na sinda kan kairiba sa drill team; tapos nag-crash an eroplano. Sa gabos na sakay, walo sana sainda an nagkaburuhay. Sa wreckage, an ibang nagkaburuhay naghaharadit nagngungurulngol ta nagkagaradan sa impact an mga pag-iriba ninda. Si Ottway nakaapon sa harayo. Pero pagkagimata niya, hinaranap niya si iba. Nakabalik siya sa binagsakan.

Dinulok niya si Lewenden, sarong kaibahan na nagtuturawis an dugo sa tulak. Naghaharadit na an ibang mga amigo ninda. Nagngunguruyngoy. Hinapot ni Lewenden si Ottway kun ano an nangyayari. Sabi ni Ottway saiya na magagadan na siya. Pinabagol ni Ottway an luong kan lalaki. Kinaulay niya ni kag pighapot kun siisay an saiyang namomotan. Kinaulay niya pa astang dai nagdugay, nautsan na ni.

Dai naghaloy, pinangenotan ni Ottway an grupo. Hinambal niya sa ilang maggibo sinda nin kalayo, nganing dai sinda magkaragadan sa lipot. Magharanap pagkakan dangan magharali sa crash site.

Pagharanap ninda nin mga nagkataradang kakanon sa wreckage sagkod mga bagay na magagamit, nahiling ni Ottway na ginuguyod kan lobo an sarong pasaherong babae, nag-uungol pa ni kan sagpangon kan layas na ayam. Sinaklolohan kuta ni Ottway alagad gadan na an biktima. Dinulak niya an ayam kaya kinaragat siya kaini. Nagkadarangog kan iba kaya nasaklolohan si Ottway. Kinarne kan lobo an tuhod niya pagkatapos.

Sabi ni Ottway na tibaad kuta nin mga wolves an lugar kun saen nag-crash an saindang eroplano. Piggagadan kan mga hayop na ini an mga tawong nararabay sa saindang balwarte. Hambal pa ni John Ottway sa iba, dai man kinakakan kan mga sapat na ini an mga tawo. Kinakaragat man lang ninda, sagkod ginagadan, sabi niya. Sa layas na kadlagan, tibaad mayo sindang ibang madalaganan.

Minaray logod nindang magharali, magparalarakaw maghanap nin rescue ta harayoon an saindang natubragan. Bago sinda naghali sa crash site ta nganing madulagan an mga wolves na nag-atake sainda, nanganam si Hendrick, sarong doctor. Iyo ni an sabi niya, “I feel like we should say something. I feel like with all these bodies all people have died, it doesn’t seem right for us to walk away. “God bless these men. Some of them are friends we could be lying here with them.” Nagtingag siya dangan naghambal, “Thank you for sparing us; and helping us. O, and keep that up, if you can.” Alagad, sa katapusan kan istorya, mayong naginibo an pangadie kan sarong survivor na doctor. Gabos sinda sa dalan nagkagaradan.

Sobra sa kabanga kan pelikula, nagparararalakaw nagparadurulag nagparatarandayag an mga survivor parayo sa mga lobo; alagad bago man ini natapos, saro saro sindang nagkaurubos. Kan saiya nang toka pagbantay pagka enot na banggi, inatake kan lobo si Hernandez pag-ihi kaini. Siya an enot na nagadan sa grupo. Kaya sabi ni Ottway magharali na sinda duman. Pagparalarakaw kan grupo parayo sa crash site, nawalat man si Flannery sa tahaw kan yelo kawasa dai nakayahan an lipot sagkod an halawig na lakaw. Nawalat-walat siya dangan inatake kan mga lobo.

Pag-camping na ninda sa taas kan kabukidan, nahangog sa halangkaw na altitude an negrong si Burke. Sa saindang pigtuytuyan, magdamlag nagparaduros nin makusogon. Pagkaaga, nakua si Burke kan pag-iribang saro nang yeladong bangkay. Si Talget napilay kan makasabit ni sa kahoy pagrulukso ninda pabalyo sa halangkawon na salog. Kan buminagsak na siya sa daga, hiniribunan tulos siya kan mga ayam dangan ginuruyod. Si Diaz napagal na sana man magparalakaw kaya nagpawalat na sa may gilid kan suba.

Sa kadudulag sa naghahapag na mga lobo, naglumpat si Hendrick sa suba tapos nagpaatong sa sulog, nakairarom siya sa dakulang gapo saka duman nalamos. Si Ottway iyo an nakahampang kan alpha male, an pinakahade kan mga wolves sa mismo kaining kuta. Dai na pinahiling an saindang pagdinulak, kan inatake ni Ottway nin kutsilyo an ido. Sa huring ritrato kan pelikula, nakahandusay si Ottway, sagkod an maisog na hadi kan mga ido.

Sa pagdulag kan mga survivor, ginuyod ninda an pamimilosopiya kan kagsurat kan istorya. Linangkaba kan pelikula an konseptong naturalismo na pinadaba kan Pranses na manugsulat na si Emile Zola, sarong pagtubod na an tawo oripon kan saiyang sadiring natura. Mayo nin magigibo an inaapod kan ibang free will, o fighting spirit. Para ki Zola, sagkod sa mga nagsurunod saiya, mayong ibang minapaitok sa buhay kan tawo kundi an saiyang Kalibutan, an gabos-gabos na mga bagay-bagay sa saiyang kinaban. Garo man sana sinabi kaini na mayo nin kapas an kalag na magpapangyari para an tawo maparahay o mabanhaw an saiyang kaugalingon sa katibaadan.

Linangkaba man kan pelikula an vulgarized na konsepto kan survival of the fittest. Sa naturalistang kinaban, an hadi kan kadlagan iyo an layas na ayam. Garo daing kapas an tawong lampas an an isog kan mga hinayupak na mga ayam. Dawa gurano kaisog kan tawong hampangon an saiyang kaiwal niyang ini sa kadlagan, magagadan siya ta magagadan.

Sa climax kan sugilanon, nagprobar si Ottway na tampadan an bagsik kag an isog kan mga lobo. Nagtrayumpo man kuta siya alagad, kawasa an tawo sagkod hayop parehong nagadan, lininaw sa pelikula na nungka madudulagan kan tawo an ungis kan kadlagan, an layas na kabihasnan, kun sain tibaad an hayop, bakong an tawo—an hadi kan kagabsan.


Sinurublian sa Hiligaynon
nakulbaan, nakilaghanan
kag, sagkod
sa ilang, saindang
naghambal, nagsabi
naglumpat, luminukso
manugsulat, parasurat
mabanhaw, masalbar
kaugalingon, sadiri
sugilanon, istorya

Ehersísyo

Buot silingon an pisikal na pag-ehersisyo, nalangkaba na man na marhay kan iba. Siring kan ibang tawo, an mga inaapod na atleta o mga parakawat, nagkakagaradan man—bako man talagang mas haralawig an buhay ninda. Pwede nganing mas amay sindang magadan kawasa kan ehersisyo. Dangan kalabanan, bako man sindang orog na mabaskog ukon mas maogma kaysa sa iba. Matuod nga mas marhay gayod an pamatyag ninda—mas marhay an pagturog sagkod normal an timbang ninda.

Alagad mas orog na may kwenta an maayo nga pamatyag sang kalag. Marhay-rahay na mag-unat kita kan kalamias ta, alagad orog na igwang saysay an mag-unat kita kan satong panumduman, o paayuhon an salud kan satong kalag. Orog na igwang balor an magin baskog an satong kalag sa atubang nin Dios asin tawo.

Pansegunda sana digdi an gabos na ehersisyo kan lawas. Igwang merito sa baskog na lawas, alagad mas igwang biyaya sa mabaskog nga kalag. Kadakul sa makukusog na tawo mga berdugo; darakula mga kalamias ninda alagad an ugali daingdata.

Sa pag-ataman kan lawas, bastante na gayod na sa araaldaw, nakakapamus-on ka; kag nagpapalas ka kan kuko mo kun an mga ini haralaba na.

 

Sinurublian sa Hiligaynon

buot silingon, gustong sabihon

kalabanan, kadaklan na beses

ukon, o

matuod, tama

nga, na

maayo, marhay

pamatyag, pagmati

sang, kan

paayuhon, pakarhayon

baskog, marahay an salud

baskog, makusog

nakakapamus-on, nakakaudo

Susog sa “Exercise” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 100.

Paghâdit

Úkon muya mo sang mas námî nga terminolohiya—angst—(hambál sa Aleman), saro sana ining normal na ugali kan tawo. Sa katunayan, susog ki Martin Heidegger, sarong pilosopong Aleman, kaipuhan ta man nanggad an maghâdit sa satong buhay. Siempre an sobrang paghâdit—dawâ ano man na bagay na sobra o labaw, bakong marhay. An marhay kaiyan, susog sa sako nang inagihan, kun kita naghahâdit, maghâdit lugod kitang sagad. Kumbaga, sa modernong paghambal, career-on ta an paghâdit. Sabihon ta sa sadiri ta na naghahâdit ako ngonyan, dangan paurogon ko gid nga mayád an paghâdit na ini. Nin huli ta nag-aaram kitang marhay na naghahâdit kita, tulostulos ini malalampasan ta. Nagiging kabudláyan an paghâdit kun madangog kita sa ibán nga nagasilíng indî kita magparápanumdóm. An matúod sinâ, maghâdit ka kun gusto mo, alagad magparahâdit kang mayád sagkod na mag-abot an tiempong dai ka na naghahâdit.

Elmer Borlongan, “Grass Fire” 

Sinurublian sa Hiligaynon

úkon, o

sang, nin

námî, marháy

nga, na

hambál, apód

gid, nanggád

mayád, marháy

kabudláyan, sákit

ibán, ibá

nagasilíng, nagsasábing

indî, daí

magparápanumdóm, magparahâdit

matúod, totoó

sinâ, sa árog kaiyán

Susog sa “Worry” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 38.

Kusóg

An kusóg kan satóng láwas saróng naturál na regálo satô. Puwedeng mapaáyo an satóng lawás kan ehersísyo, pagkakán, kalinígan sa láwas, sagkód an marháy na ginigíbo sa araaldáw. Alágad pirmíng laín an sinasábi kan media; mayô man talagang nahihirá sa naturál tang kusóg. Dai man kitá pwedeng magín mas mabaskog na labáw sa káya kan lawás na iwináras satô.

Ibá na man na uruláy an kusóg o baskóg kan kalág. An mga pílay o inválido o dawâ idtóng mga pigtaratsarán na maluya, sindá pa lugód an nagpapahilíng nin ísog asin báskog. Nakakagíbo nin kangangalásan sa kalág sa ísip sagkód buhay kan táwo an pagmâwot, an pagpursigí.

An síring nga kláse sang kusóg—kadaklán na beses alágad bakóng pírmi—naghaháli sa mga táwong igwáng tinugaán, igwáng baláan nga paninindúgan, may yarâ sang kamâwotan nga labáw o suwáy sa sadíri nindáng kagustúhan.

Sinurublian sa Hiligaynon

mapaáyo, maparahay

nga, na

sang, nin

may yarâ, igwáng

baláan, sagrado, banal

Susog sa “Strength” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 92.

Kusóg

An kusóg kan satóng láwas saróng naturál na regálo satô. Puwedeng mapaáyo an satóng lawás kan ehersísyo, pagkakán, kalinígan sa láwas, sagkód an marháy na ginigíbo sa araaldáw. Alágad pirmíng laín an sinasábi kan media; mayô man talagang nahihirá sa naturál tang kusóg. Dai man kitá pwedeng magín mas mabaskog na labáw sa káya kan lawás na iwináras satô.

cruciality.wordpress.com

Ibá na man na uruláy an kusóg o baskóg kan kalág. An mga pílay o inválido o dawâ idtóng mga pigtaratsarán na maluya, sindá pa lugód an nagpapahilíng nin ísog asin báskog. Nakakagíbo nin kangangalásan sa kalág sa ísip sagkód buhay kan táwo an pagmâwot, an pagpursigí.

An síring nga kláse sang kusóg—kadaklán na beses alágad bakóng pírmi—naghaháli sa mga táwong igwáng tinugaán, igwáng baláan nga paninindúgan, may yarâ sang kamâwotan nga labáw o suwáy sa sadíri nindáng kagustúhan.

Sinurublian sa Hiligaynon

mapaáyo, maparahay

nga, na

sang, nin

may yarâ, igwáng

baláan, sagrado, banal

Susog sa “Strength” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 92.

Paghâdit

Úkon muya mo sang mas námî nga terminolohiya—angst—(hambál sa Aleman), saro sana ining normal na ugali kan tawo. Sa katunayan, susog ki Martin Heidegger, sarong pilosopong Aleman, kaipuhan ta man nanggad an maghâdit sa satong buhay. Siempre an sobrang paghâdit—dawâ ano man na bagay na sobra o labaw, bakong marhay. An marhay kaiyan, susog sa sako nang inagihan, kun kita naghahâdit, maghâdit lugod kitang sagad. Kumbaga, sa modernong paghambal, career-on ta an paghâdit. Sabihon ta sa sadiri ta na naghahâdit ako ngonyan, dangan paurogon ko gid nga mayád an paghâdit na ini. Nin huli ta nag-aaram kitang marhay na naghahâdit kita, tulostulos ini malalampasan ta. Nagiging kabudláyan an paghâdit kun madangog kita sa ibán nga nagasilíng indî kita magparápanumdóm. An matúod sinâ, maghâdit ka kun gusto mo, alagad magparahâdit kang mayád sagkod na mag-abot an tiempong dai ka na naghahâdit.

Elmer Borlongan, "Grass Fire"

Sinurublian sa Hiligaynon

úkon, o

sang, nin

námî, marháy

nga, na

hambál, apód

gid, nanggád

mayád, marháy

kabudláyan, sákit

ibán, ibá

nagasilíng, nagsasábing

indî, daí

magparápanumdóm, magparahâdit

matúod, totoó

sinâ, sa árog kaiyán

Susog sa “Worry” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 38.

Ehersísyo

Buot silingon an pisikal na pag-ehersisyo, nalangkaba na man na marhay kan iba. Siring kan ibang tawo, an mga inaapod na atleta o mga parakawat, nagkakagaradan man—bako man talagang mas haralawig an buhay ninda. Pwede nganing mas amay sindang magadan kawasa kan ehersisyo. Dangan kalabanan, bako man sindang orog na mabaskog ukon mas maogma kaysa sa iba. Matuod nga mas marhay gayod an pamatyag ninda—mas marhay an pagturog sagkod normal an timbang ninda.

Alagad mas orog na may kwenta an maayo nga pamatyag sang kalag. Marhay-rahay na mag-unat kita kan kalamias ta, alagad orog na igwang saysay an mag-unat kita kan satong panumduman, o paayuhon an salud kan satong kalag. Orog na igwang balor an magin baskog an satong kalag sa atubang nin Dios asin tawo.

Pansegunda sana digdi an gabos na ehersisyo kan lawas. Igwang merito sa baskog na lawas, alagad mas igwang biyaya sa mabaskog nga kalag. Kadakul sa makukusog na tawo mga berdugo; darakula mga kalamias ninda alagad an ugali daingdata.

Sa pag-ataman kan lawas, bastante na gayod na sa araaldaw, nakakapamus-on ka; kag nagpapalas ka kan kuko mo kun an mga ini haralaba na.

Sinurublian sa Hiligaynon

buot silingon, gustong sabihon

kalabanan, kadaklan na beses

ukon, o

matuod, tama

nga, na

maayo, marhay

pamatyag, pagmati

sang, kan

paayuhon, pakarhayon

baskog, marahay an salud

baskog, makusog

nakakapamus-on, nakakaudo

Susog sa “Exercise” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 100.

Pagkámainamígo

Atâ bako nang magasto, kadakula pa kan balyo. Dai man daa kaipuhan na sincero an saimong pagbugno: an dikit na pagbabalatkayo iyo an minapaandar sa makinarya kan komunidad tang mga tawo. Kun kalabanan, pinapahiling o pinapamatî ta sa iban nga muya ukon uyam kita sa íla, mayo kitang kinalaín sa mga kabataan sa day care center na tibaad pirmi sanang nagdidiringkílan nagkukurulugan naghihiribían kawasâ mga pusngak pa bayâ. Kaipuhan ta an minsan na pagsagin-sagin—ukon sa ibang pagtaram, pagpugol kan satong sadiri. Dai ta paglingawan an kasayúran sang una nga an sarong kutsarang tanggúli bako an sarong galon nin suka an minapadulok sa ligwan, na nagiging tabuán. Kun mainamígo kang marhay, tibaad an makidamay saimo gamáy. Alagad dikít sanang tiempong indî ka manîno, mayong tawong madulok saímo.

Sinurublian sa Hiligaynon

pagbugno, pagtîno

kalabanan, kadaklan na beses

nga, na

iban, iba

ukon, o

sa íla, sainda

kabataan, kaakían

kasayuran, kasabihan

sang una, kan enot na panahon

gamáy, dikit

indi, dai

Susog sa “Friendliness” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 101.

Pagkámainamígo

Atâ bako nang magasto, kadakula pa kan balyo. Dai man daa kaipuhan na sincero an saimong pagbugno: an dikit na pagbabalatkayo iyo an minapaandar sa makinarya kan komunidad tang mga tawo. Kun kalabanan, pinapahiling o pinapamatî ta sa iban nga muya ukon uyam kita sa íla, mayo kitang kinalaín sa mga kabataan sa day care center na tibaad pirmi sanang nagdidiringkílan nagkukurulugan naghihiribían kawasâ mga pusngak pa bayâ. Kaipuhan ta an minsan na pagsagin-sagin—ukon sa ibang pagtaram, pagpugol kan satong sadiri. Dai ta paglingawan an kasayúran sang una nga an sarong kutsarang tanggúli bako an sarong galon nin suka an minapadulok sa ligwan, na nagiging tabuán. Kun mainamígo kang marhay, tibaad an makidamay saimo gamáy. Alagad dikít sanang tiempong indî ka manîno, mayong tawong madulok saímo.

 

Sinurublian sa Hiligaynon

pagbugno, pagtîno

kalabanan, kadaklan na beses

nga, na

iban, iba

ukon, o

sa íla, sainda

kabataan, kaakían

kasayuran, kasabihan

sang una, kan enot na panahon

gamáy, dikit

indi, dai

 

Susog sa “Friendliness” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner. New York: Viking Penguin, 1990, 101.

Airport on Mactan Island

Rating:	★★★★
Category:	Books
Genre:	Literature & Fiction
Author:	Leoncio Deriada

In Leoncio Deriada’s “Airport on Mactan Island,” a family who has lived near the Mactan airport for a decade, is presented with a number of dilemmas.

One day, the mother, unable to stand the noise of the “steel monsters” or airplanes, frets and desperately wants to leave their house. The father’s dilemma is caused only by the dilemma of the wife. His wife pressures him to consider moving out despite the lot’s sentimental value to him. He is torn between leaving the land—which he inherited—and helping his wife ease her troubles. Their son, meanwhile, is caught up with his own problem. He is exploring the possibility of getting a job in the factory and at the same time is helping his father sell guitars. He is more inclined, though, to get the job rather than help his father.

After I asked my juniors class to stage it in the classroom, three students turned in noteworthy insights, clarifying a number of realities raised by the literary work.

In a piece titled “Just the Way It Is,” Irene Grace Lim begins, “In a usual family setup, the man’s decision is final. At times, his decision is unchangeable. We see the same in Deriada’s “Airport on Mactan Island.”

“The husband’s decision was still the final decision for their family. And although the wife was already starting to lose her mind, out of desperation she wanted to get out of that place, the husband still stood with his unshakeable decision to stay. For him, there’s nowhere to go and there’s no one interested in their land. The man said they could get used to the noise of the airport just like the way he did.

“Though his wife was already desperate, driven to leave the house and even the man she married, the man stood by his decision, which shows that essence that while woman wavers, man maneuvers, then prevails.”

Lissa Angela Suyo, meanwhile, focused on the wife’s character, labeling the piece as a matter of “Faith vs. Fate.” She writes, “Like most Filipino Christians in Cebu, the mother’s faith in the Divine Being is on the Sto. Niño. She prays fervently to the statue so that their condition will improve and so that her son’s job away from their place could somehow change their fate. Unfortunately, faith alone did not help her get what she hoped for. With her husband not cooperating, her son getting rejected, with their home daily bombarded daily, she broke down. She lost faith even in her own self that she could maintain her sanity. She was disgusted with her fate. She hoped that by being a wife, her life would change. She wanted to change their fate, but she did not take action to do that. All she did was to complain.

“The wife was so desperate for a new life that she fell apart when she found out that her son, their last chance, didn’t get the job. She believed that to live in poverty was their fate. She thought that by having faith in the Sto. Niño, her fate will change. In the end, she broke apart...she has lost faith in the Sto. Niño, which strengthened her belief that this was, indeed, her fate.”

Then, in a more sweeping effort to read the piece, Casten Guanzon writes, “Leoncio Deriada opens our eyes to some of the more overlooked aspects of the marginalized poverty, what goes on in the home. The play does not focus on poverty or exploitation but rather the domestic scene in a family whose lives have been twisted by progress. The play starts building momentum when the wife and the husband are left alone in the house and it is here that we see two things in contrast: desperation and action.”

For Guanzon, “Desperation is displayed by the wife who nags the husband to leave the place, eventually hating him as much as the airport and its demonic noise. Her husband, almost her exact opposite, is always controlled and calm in his replies except for some emotional peaks on his part. In the end, she breaks down when the Sto. Niño fails to help her son get the job ultimately failing to deliver her from her own hell. She is distraught and unstable, eventually driven to attempt desecrating the statue as her final act to stop the noise.

“But what of action? After all, is it not the wife who starts making plans and suggesting other places? Yes it is; but it is the husband who has done something and, having failed, focuses on adapting to the airport and improvising for anything in their life it has changed. The husband is the one portraying action here. He is practical. Having tried and failed to sell the land, he focuses instead on maintaining their status of life. The wife, on the other hand, is prepared to make blind leaps in her eagerness to escape that hundredth circle of hell filled with its unholy abominations of steel. She is blind to her husband's reasoning because she, in her state, does not or chooses not to see its sense.”

While Lim and Suyo recognized the distraught character in the wife and the composure of the husband, Guanzon saw the play’s binary opposites—the husband’s action and the wife’s desperation.

All of them agreed on how the dilemma of the wife, which embodies the tragedy designed by the author, is not resolved at all.

20 Minutes before Takeoff

Reading Leoncio Deriada’s “Airport on Mactan Island”

In Leoncio Deriada’s “Airport on Mactan Island,” a family who has lived near the Mactan airport for a decade, is presented with a number of dilemmas.

One day, the mother, unable to stand the noise of the “steel monsters” or airplanes, frets and desperately wants to leave their house. The father’s dilemma is caused only by the dilemma of the wife. His wife pressures him to consider moving out despite the lot’s sentimental value to him. He is torn between leaving the land—which he inherited—and helping his wife ease her troubles. Their son, meanwhile, is caught up with his own problem. He is exploring the possibility of getting a job in the factory and at the same time is helping his father sell guitars. He is more inclined, though, to get the job rather than help his father.

After I asked my juniors class to stage it in the classroom, three students turned in noteworthy insights, clarifying a number of realities raised by the literary work.

dianaaguilart.hostoi.com

In a piece titled “Just the Way It Is,” Irene Grace Lim begins, “In a usual family setup, the man’s decision is final. At times, his decision is unchangeable. We see the same in Deriada’s “Airport on Mactan Island.”

“The husband’s decision was still the final decision for their family. And although the wife was already starting to lose her mind, out of desperation she wanted to get out of that place, the husband still stood with his unshakeable decision to stay. For him, there’s nowhere to go and there’s no one interested in their land. The man said they could get used to the noise of the airport just like the way he did.

“Though his wife was already desperate, driven to leave the house and even the man she married, the man stood by his decision, which shows that essence that while woman wavers, man maneuvers, then prevails.”

Lissa Angela Suyo, meanwhile, focused on the wife’s character, labeling the piece as a matter of “Faith vs. Fate.” She writes, “Like most Filipino Christians in Cebu, the mother’s faith in the Divine Being is on the Sto. Niño. She prays fervently to the statue so that their condition will improve and so that her son’s job away from their place could somehow change their fate. Unfortunately, faith alone did not help her get what she hoped for. With her husband not cooperating, her son getting rejected, with their home daily bombarded daily, she broke down. She lost faith even in her own self that she could maintain her sanity. She was disgusted with her fate. She hoped that by being a wife, her life would change. She wanted to change their fate, but she did not take action to do that. All she did was to complain.

“The wife was so desperate for a new life that she fell apart when she found out that her son, their last chance, didn’t get the job. She believed that to live in poverty was their fate. She thought that by having faith in the Sto. Niño, her fate will change. In the end, she broke apart...she has lost faith in the Sto. Niño, which strengthened her belief that this was, indeed, her fate.”

Then, in a more sweeping effort to read the piece, Casten Guanzon writes, “Leoncio Deriada opens our eyes to some of the more overlooked aspects of the marginalized poverty, what goes on in the home. The play does not focus on poverty or exploitation but rather the domestic scene in a family whose lives have been twisted by progress. The play starts building momentum when the wife and the husband are left alone in the house and it is here that we see two things in contrast: desperation and action.”

For Guanzon, “Desperation is displayed by the wife who nags the husband to leave the place, eventually hating him as much as the airport and its demonic noise. Her husband, almost her exact opposite, is always controlled and calm in his replies except for some emotional peaks on his part. In the end, she breaks down when the Sto. Niño fails to help her son get the job ultimately failing to deliver her from her own hell. She is distraught and unstable, eventually driven to attempt desecrating the statue as her final act to stop the noise.

“But what of action? After all, is it not the wife who starts making plans and suggesting other places? Yes it is; but it is the husband who has done something and, having failed, focuses on adapting to the airport and improvising for anything in their life it has changed. The husband is the one portraying action here. He is practical. Having tried and failed to sell the land, he focuses instead on maintaining their status of life. The wife, on the other hand, is prepared to make blind leaps in her eagerness to escape that hundredth circle of hell filled with its unholy abominations of steel. She is blind to her husband's reasoning because she, in her state, does not or chooses not to see its sense.”

While Lim and Suyo recognized the distraught character in the wife and the composure of the husband, Guanzon saw the play’s binary opposites—the husband’s action and the wife’s desperation.

All of them agreed on how the dilemma of the wife, which embodies the tragedy designed by the author, is not resolved at all.

Jerome Mendoza Hipolito

Sarong Pagbasa kan “Ki Agom” ni Niño Manaog
Facebook Post by Jerome Mendoza Hipolito on Wednesday, May 23, 2012 at 11:19pm

Saro na garo sa mga nakakauyam na pwedeng mangyari sa sarong tawo kun minahali sa harong iyo, na maabutan nin uran sa dalan. Mabasol na sana ini kun nata dai niyan na pigsuksok sa bag an saiyang payong, mala ta nagduwa-duwa kun dadarahon ini o dai, magayon kaya an oras kan paghali niya sa harong.

Kaya kan biglang pigbulos kan langit an saiyang kulog boot, kan daing patabi ining nag-ula kan saiyang laog, Dai siyang naginibo kundi an magpandong kisera kan saiyang panyong gurusot mantang babagtason an dalan pauli, duman kun sain naghahalat an saiyang namumutan.

Alagad kun tutuoson, tano kaibuhan, sabaton an uran kan su babaying agom, nata dai na sana siya magpahuraw kun baga ngaya sa sarong waiting shed o maghapit ngaya baga sa sarong haraning tindahan asin magbakal baratuhon na payong. Ano an nagpugol saiya na magpundo muna, maghalat, mag-isip nganing dai mabasa, dai magkasipon o magkakalintura?

Sa enot na pagbasa kan rawitdawit, romantiko an agom na lalaki, pigtuyaw tulos kaini an kamuntakan kan su babayi na basa-basa kan tubig uran mata ta naunambitan niyang nagtutururo an su'ot [niyang] palda. Kun siring makusugon na marhay an uran. Asin masasabing dawa gurano kakusog kan su uran, pigmarhay kan babayi na pumuli, tano daw? bako daw nagpirit ining magpuli dawa mangkusog kan bulos kan uran dara kan takot kaini, kiisay? Taslot sa agom na lalaki.

Kun Kaya sa ika limang linya nagtarakig an saiyang ngabil dara kan parehong takot asin bako kan lipot sa luwas? Makaduda an maburak na tataramon kan lalaki lalo na an, mari digdi nagparasain ka, Ne? Dawa pwedeng sabihon na rhetorical question,pwede man ining sarong hapot kan tawong daing pagtubod sa agom. An mapakusog kaini iyo an nasabi kan lalaki, nagparapauran ka na naman pauli? An boot sabihon sana, bako ini an enot na napanyaring pinirit kan agom na babayi na pumuli dawa maraot an panahon.

Sa hurihan kan rawitdawit, Dai diriktang pigsambit kun ano an dai masisigbo, sa romantikong paghiling-pagkamoot garo, alagad sa ibang anggulo, takot kan agom na babayi sa agom na lalaki an maurog, an dai nanggad masisigbo, maski magparapauran [pa siya]. 

Reference

Chancoco, Jose Jason, ed. (2005) Salugsog sa Sulog. Tomo Uno, Naga: OragonRepublic.com. p. 32.

On Turning Ten by Billy Collins

The whole idea of it makes me feel
like I’m coming down with something,
something worse than any stomach ache
or the headaches I get from reading in bad light--
a kind of measles of the spirit,
a mumps of the psyche,
a disfiguring chicken pox of the soul.

You tell me it is too early to be looking back,
but that is because you have forgotten
the perfect simplicity of being one
and the beautiful complexity introduced by two.
But I can lie on my bed and remember every digit.
At four I was an Arabian wizard.
I could make myself invisible
by drinking a glass of milk a certain way.
At seven I was a soldier, at nine a prince.

But now I am mostly at the window
watching the late afternoon light.
Back then it never fell so solemnly
against the side of my tree house,
and my bicycle never leaned against the garage
as it does today,
all the dark blue speed drained out of it.

This is the beginning of sadness, I say to myself,
as I walk through the universe in my sneakers.
It is time to say good-bye to my imaginary friends,
time to turn the first big number.

It seems only yesterday I used to believe
there was nothing under my skin but light.
If you cut me I could shine.
But now when I fall upon the sidewalks of life,
I skin my knees. I bleed. 

 

Billy Collins, born 1941, American

Agua de Mayo

Magayonon gayod sa aga; dai ko na mahahangos 

an mabataon na tambotso kan mga awtong maaragi 

sa tinampo. Dai ko na mababása an trapal kan pulitiko 

na itatahub ninda sako ta maparauran nin makusog 

pag-abot na nin hapon. Dai ko na madadangog 

an hibî kan mga aking nagdadaragían, nagpapastidyo 

sa mga magurang na matiripon sa sakong atubang. 

Dai na ko mabisa sa mga tiyuon na puru’nguton. 

Dai ko na kaipuhan bugnuhon an mga pinsan kong hambogon. 

Maparauran na nin makusog, kaya bisan magbángkay 

an agom ko, dai ko na madadangog an saiyang dayúyu.

Biernes Santo

Nagpoon na an drama kan mga Hudyo sa radyo, nagdadangog an aki. Sa bintana nata’naw niya paturuyatoy na an mga taga-barangay sa tuytuyan na linagan nin telon sa natad sa may bisita. Makikidalan sinda mapalabas an kapitan kan Ten Commandments. Bago naghali an Tatay kan aki para mag-Disipulo sa kapilya, tinugon siya. Mayo nin malaog ngonyan sa tinapayan. Mayo siyang pinalutong tinapay kansubanggi. Sa agang hapon na pinapabaralik an tumatawo sa bakery. Nag-abot si ilusyon kan katabang nindang si Jonalyn. Hali pang detachment sa Maysalay. Sabi kan daraga sa aki duman niya daa padagoson an bisita sa panaderya. Dai naggirong an aki. Sige na an drama kan mga Hudyo sa radyo. Nagdadangog an aki. Daing sabi-sabi an mag-ilusyon nagsarado sa panaderya. Pagkalaog ninda sa tindahan pigpaparahadukan kan Cafgu an daraga. Dai nakakasayuma an babaye sa purusog na pamugol kan bisita. Dai nagdugay, an irarom kan estante nagpaparayugyog, an mga hurmahan kan katitinapayan saro-sarong nagkakahurulog.

Primerong Lugar sa Kategoryang Rawitdawit
Enot na Gawad Obrang Literaturang Bikolnon
17 Abril 2012, Ciudad nin Naga

Se7en Da4s Mak3s 0ne W3ak

An trabaho ta sagkod kalingaan, na paoro-otro sa pitong aldaw kan sarong semana, iyo an nagpapahiro sato. Aru-aldaw garo kita minasakay sa Ferris wheel—minasakat, minababa; kis-a nahahangog kita; kis-a man nakakahingalo kita. Kawasa igwa man daa kitang pinagkakaabalahan, dai kita nalalangkag. Sa kada aldaw na nag-aagi, garo man daa sibot-sibot kita sa satong ginigibo.

Alagad magayon an realidad na ini. Napapamarhay an iribahan tang mga individwal na tawo sagkod an satong sociedad. Nagpapadagos an dalagan kan buhay—sa barangay, sa banwaan, sa siyudad. Por dahil diyan, daing gayo magamo an satong buhay sa kinaban. Kapwa sociedad kag individwal napapamarhay.

Para sa satong trabaho, an satong diskanso amo an regalo. Ukon magsala, naipapagamiaw sato na kita uripon kan siring na kaayusan; kaya an pagmati ta mayo na kitang kapas na baguhon ini. Huna ta logod, kita nag-uuswag, saboot logod niyato kita nagtatalubo. Alagad, padagos sana an paghuna-huna tang ini.

Kawasa nagbabara-ba’lotan an satong pagtrabaho sa indi pagtrabaho, huna ta logod an trabaho sarong pagkastigo, asin an satong kalingaan daing siring man na kamurawayan. Kawasa ta may yara sang oras an satong trabaho, an balor kaini susog sa oras o tiempo, bako sa kun ano man nanggad an satong naginibo. Kawasa an satong obra por ora, igwang istruktura, huna ta man logod sa satong kalingawan kaipuhan mayo sana nin postura.

Nababagol an buhay ta sa paoro-otrong agi kan mga aldaw. An Lunes, iyo an Aldaw nin Kasiributan; Martes, Mierkules, Kasagsagan; Huwebes, adlaw nin Kapagalan, na papadiskansuhon kan Biernes, na iyo an garo baga GRO na minakitik asin minatao nin hingalo sa hapo ta nang mga lawas, an promisang aldaw kan Kasiraman na mayo man nin kasiguruhan.

An promisang ini segun man sana sa paghuna-huna na minagayon an buhay ta sa kalingaan sa duwang adlaw na mayo kita nin obra. Siempre an promisang ini dai man nauutob. Pagdatong kan Sabado sagkod Domingo, nalilingawan ta na an mga nangyari sa nag-aging semana—marhay man o malain—minaha’dit, minaandam naman kita liwat sa Lunes na paabot pa sana.

Sinurublian sa Hiligaynon

kis-a, minsan

magamo, magulo

ukon, o

indi, dai

may yara, igwa

Susog sa obra ni Robert Grudin, Time and the Art of Living. New York: Ticknor and Fields, 1982, 156.

Se7en Da4s Mak3s 0ne W3ak

An trabaho ta sagkod kalingaan, na paoro-otro sa pitong aldaw kan sarong semana, iyo an nagpapahiro sato. Aru-aldaw garo kita minasakay sa Ferris wheel—minasakat, minababa; kis-a nahahangog kita; kis-a man nakakahingalo kita. Kawasa igwa man daa kitang pinagkakaabalahan, dai kita nalalangkag. Sa kada aldaw na nag-aagi, garo man daa sibot-sibot kita sa satong ginigibo.

Alagad magayon an realidad na ini. Napapamarhay an iribahan tang mga individwal na tawo sagkod an satong sociedad. Nagpapadagos an dalagan kan buhay—sa barangay, sa banwaan, sa siyudad. Por dahil diyan, daing gayo magamo an satong buhay sa kinaban. Kapwa sociedad kag individwal napapamarhay.

Para sa satong trabaho, an satong diskanso amo an regalo. Ukon magsala, naipapagamiaw sato na kita uripon kan siring na kaayusan; kaya an pagmati ta mayo na kitang kapas na baguhon ini. Huna ta logod, kita nag-uuswag, saboot logod niyato kita nagtatalubo. Alagad, padagos sana an paghuna-huna tang ini.

Kawasa nagbabara-ba’lotan an satong pagtrabaho sa indi pagtrabaho, huna ta logod an trabaho sarong pagkastigo, asin an satong kalingaan daing siring man na kamurawayan. Kawasa ta may yara sang oras an satong trabaho, an balor kaini susog sa oras o tiempo, bako sa kun ano man nanggad an satong naginibo. Kawasa an satong obra por ora, igwang istruktura, huna ta man logod sa satong kalingawan kaipuhan mayo sana nin postura.

Nababagol an buhay ta sa paoro-otrong agi kan mga aldaw. An Lunes, iyo an Aldaw nin Kasiributan; Martes, Mierkules, Kasagsagan; Huwebes, adlaw nin Kapagalan, na papadiskansuhon kan Biernes, na iyo an garo baga GRO na minakitik asin minatao nin hingalo sa hapo ta nang mga lawas, an promisang aldaw kan Kasiraman na mayo man nin kasiguruhan.

An promisang ini segun man sana sa paghuna-huna na minagayon an buhay ta sa kalingaan sa duwang adlaw na mayo kita nin obra. Siempre an promisang ini dai man nauutob. Pagdatong kan Sabado sagkod Domingo, nalilingawan ta na an mga nangyari sa nag-aging semana—marhay man o malain—minaha’dit, minaandam naman kita liwat sa Lunes na paabot pa sana.

Sinurublian sa Hiligaynon

kis-a, minsan

magamo, magulo

ukon, o

indi, dai

may yara, igwa

Susog sa obra ni Robert Grudin, Time and the Art of Living. New York: Ticknor and Fields, 1982, 156.

Servicio

“Ich dien,” iyo ni an panáta kan prinsipe kan Wales—maserbe ako. Sabi ni Jose Ortega y Gasset sa libron Invertebrate Spain, kadtong panahon an pagserbe bako sanang kagalang-gálang sagkod magayon gibohon kundi iyo sana ini an paagi ta nganing an tawo makapadágos, ta nganing an katawohan makaantos. Ngonyan na sana man an servicio bako nang gustong sabihon regalo,  kundi sarong kontrata; ngonyan saro na sana ining obligayon na an katumbas kwárta. Ngonyan na sana man an inaapod na servicio igwa nin presyo—kadaklan na beses halangkáwon pa an singil sa kagamáy na gibo. Alagad an totoong kantidad kan servicio sa tawo bako sanang kwarta, kundi an saiyang kalipayan, an saiyang kaogmáhan. An ginasiling tang servicio nagi na sana ngonyan isa ka produkto—ginapangdalok kun bagaman ipabakal, kaya tinatawad, binabarát—parating linalangkába sa mga karatula sagkod media na dai na man makatutubod.

Sinurublian sa Hiligaynon

kagamay, kadikit

kalipayan, kaogmahan

ginasiling, sinasabi

isa ka, saro na

ginapangdalok, pinapan-imot

Biligaynon [Binikol sagkod Hiniligayon] kan “Service.” Yaon sa Worldy Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner, Viking Press, 1990.

Servicio

“Ich dien,” iyo ni an panáta kan prinsipe kan Wales—maserbe ako. Sabi ni Jose Ortega y Gasset sa libron Invertebrate Spain, kadtong panahon an pagserbe bako sanang kagalang-gálang sagkod magayon gibohon kundi iyo sana ini an paagi ta nganing an tawo makapadágos, ta nganing an katawohan makaantos. Ngonyan na sana man an servicio bako nang gustong sabihon regalo,  kundi sarong kontrata; ngonyan saro na sana ining obligayon na an katumbas kwárta. Ngonyan na sana man an inaapod na servicio igwa nin presyo—kadaklan na beses halangkáwon pa an singil sa kagamáy na gibo. Alagad an totoong kantidad kan servicio sa tawo bako sanang kwarta, kundi an saiyang kalipayan, an saiyang kaogmáhan. An ginasiling tang servicio nagi na sana ngonyan isa ka produkto—ginapangdalok kun bagaman ipabakal, kaya tinatawad, binabarát—parating linalangkába sa mga karatula sagkod media na dai na man makatutubod.

Sinurublian sa Hiligaynon

kagamay, kadikit

kalipayan, kaogmahan

ginasiling, sinasabi

isa ka, saro na

ginapangdalok, pinapan-imot

Biligaynon [Binikol sagkod Hiniligayon] kan “Service.” Yaon sa Worldy Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes A. Gaertner, Viking Press, 1990.