Bolaobalite, 1976

Ma, pasensiya dai na ko nakapaaram saimo
amay-amay pa si first trip marhay ngani
ta nakasakay ako. Dai ta ka na pigmata
paggios ko ta turog-turog ka pa, pagal-pagal
kakaaling ki Nonoy pirang banggi na man
nagpaparapastidyo; pero kun kinakarga ko,
pwerte man baga, nagsisilencio.

Hilingon ko na sana tibaad yaon na
man ko diyan sa Sabado. Pero sabi mo
man ngonyan na semana tibaad mag-abot
na si Onding ni Jeremias. Marhay kun siring
ta igwa na kitang mawalatan kan mga sadit.

Digdi sa eskwelahan, siribot naman kami
ngonyan ta muya kan mga maestrang
mag-Christmas party kaiba kan mga magurang
sa plaza—apwera pa kan sa mga kaakian.
Nahugos na samo an PTA kaya dakulon
gibohon ko digdi. Mga lesson plan ngani
dai ko pa ubos macheck-an. Pero marhay
man ta igwa ako digding masarigan.

Kansubanggi—iparayo nin Dios—
nagralaen naman si pagmati ko. Nagimata ako
sa init; ginagaranot ako; basa-basa si sakong
ulunan, tumtom pati higdaan. Pero tinutumar ko
si bulong na pigreseta kadto sa Naga. Dai ka na
maghadit ta maboot man si May Peling; siya
an kasera ko digdi. Pinapatundugan niya ko ka’yan
sa mga aki nin pangudtuhan o minsan mirindalan.

Nurong semana, makompleanyo ka na baga
kaya maghalat-halat ka ta ako may surpresa.

Pákrit

Kun pákrit ka, tinutuyo mo gayod na magtíos ka. “I’ve been rich and I’ve been poor and believe me, rich is better,” sabi kan sarong artistang Amerikana. Pamoso siyang agít-agitan na minátaram kan nasasaboot alágad habong ihambal kan ibá. Pero tibáad salâ siya. Makahirák man nánggad kun pinapatíos kita kan ibá. Alagad magayonon gayod kun an talagang magtíos muyá ta—mayo kitang gayong problema; mas marhay an salud ta; mas matawhay kaysa kun mayamanon kita. Naiináan an satong mga kahâditan; napaparâ an satong mga kanigoan. Idtong mga nagsurumpâ sa buhay ninda nin chastity, obedience kag poverty—ginpanumdom nindang mangín mas maogma. Ngonyan maogma nanggad sinda. Nungka ka man pagsabihang matios ka ta ngani sanáng makapagsolsol ka. Magdesider kang magtíos ta ngáni sanáng mag-áyo an buhay mo. Dai ka magparápayáman, mas magigi kang maogmá.

Sinurublian sa Hiligaynon

ihambal, sabihon

matawhay, trangkilo

kag, sagkod

ginpanumdom, inisip

mangin, maging

mag-áyo, maging marhay

Susog sa “Frugality” na yaon sa Worldy Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking, 1994, 15.

Alumni Homecoming

Susog ki David Ray

Abaana! Ano man daw ta nakabali ako

sa grupo kan mga polongóng iniho—

mayo nang giniribo ngonyan na banggi

kundi mag-irinuman tapos magharambugan—

túgbo digdi, túgbo duman, garo man daa

ngonyan lang naman nagkanuruparan.

Mayo na nin ibang pig-iristoryahan

kundi an saindang nagkágirinibuhan

na aráram kan gabos na man, mga lugar

na nagkádurumanan, mga chicks nindang

nagkátsaransingan—mga nagkágirinibuhan

nindang inda kun anong kamanungdánan.

Igwang nagharáli sa lugar mi pagkatápos

kaidto; tapos ngonyan pagkauruli, huna mo

sainda kun sáirisay na man daang Polano.

Pagkatápos kang tînuhon, mákua man daá

nin serbesa sa lamesa tapos dai ka kakauláyon—

garo dai kamo nagkáibahan nin pirang taon.

Yaon sana sa táid mo, mayong girong.

Ukon kauláyon ka na, masabi siya: dai ka

man giráray palán nag-iinom. Nin huli ta

kaáabot niya pa man saná, dai niya áram

na nakapirá ka na antes mag-sinárom.

Iyo ka man ngaya giráray: dai man nag-iinom,

mayo pa nin agom.  An ibang mga beer belly-hon

huna mo kun sáirisay na iriigwáhon, mga parainom!

Dai man daw an mga empatsádo nindang tulak

an iyong pinag-iimon kan saindang mga agom?

Yaon si Sulpicio, si Crisanto dangan si Claveron.

Padarakuláan nin tulak, pagarabátan nin buy-on.

Ngonyan, garo pa lugod sinda binabayadan

ubuson an pirang kahon kan serbesang dinunaran

kan mga kaklase pang nakabase sa Taiwan.

Kaya na sana man gayod an iba samo

amay nagkagaradán, nagkángaranáan

sa rarâráan sa kada taon na urulian.

Siring sa dati, mayong sistema ining tiripon  

apwera sa limang kahang baseyong

pwede na naman iarapon.

Mauli na akong amay—babayaaan ko

sindang agit-agitan naman magtiripon

sa bagong sumsuman na inorderan pa

sa luwas kan eskwelahan—inasal na hito

sagkod an pinaluto pang dinuguan.

Maagi an mga aldaw siring kan dati,

ma-check ako nin FB sa sakong Galaxy 3;

sa status message sa Group mi, dai ko

mangalas kun igwa na naman R.I.P.