Pagtíos

pusongcheesecake.wordpress.com

Kun tinuyo mo gid nga magtios ka o mangin pobre, pwede tang sabihon na nagbabanal ka. Sabi ni Rainer Maria Rilke, sarong manugsulat na Aleman, an tawag sa sini, grosser Glanz von innen, ukon sarong dakulang kalangkabaan kan kalag. Mayo man talaga sato an muyang magtios, o mangin pobre, dawa na ngani para sato gabos iba-iba an pagiging pobre. Sa America, imol na an tawo kun mayo siyang maimbong na tubig sa gripo ukon mayo siyang kuryente sa harong. Dai ta man talaga aram an totoong balor kan kakanon, panapton, kag harong. Kun nagtitios kita, dai man gustong sabihon, dai na kita maogma. Bago man gabos na pobre bakong maogma. Mga tawo an nagpapaogma sato, bakong mga bagay. Alagad makaturutristi kun an kaimolan ta iyo an mangin kabangdanan para kita kontrolon ukon abusuhon ukon uripunon kan iba. Law-ay man na bangud sa satong kadaihan, marugado kita sa trabaho, o magadan. Mamundo kun uripunon logod kita kan satong kapwa, kun an lawas ta sagkod kalag dai na magdakula. Makangirhat gayod na kawasa mayong-mayo kita, manhabon kita sa iba o mabasag an satong pula. Pero an iba sa mga mayong-mayo talaga maoogma na, masisigla, mayo nang minama’ngay pang iba. Magayonon gayod kun mayo ni saro satong pobre. Pero kita bala magalipay? Makanuod daw kita kan sakit sa buhay? Magi daw kitang mas marhay?

Sinurublian sa Hiligaynon

gid, nanggad, talaga

nga, na

mangin, maging

manugsulat, parasurat

tawag, apod

sa sini, digdi

ukon, o

imol, pobre

panapton, gubing, bado

kag, sagkod, saka, buda

kaimolan, kapobrehan

kabangdanan, dahilan

law-ay, maraot

bangud, dahil

magalipay, maoogma

Susog sa “Poverty” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 97. 

Pagtíos

Kun tinuyo mo gid nga magtios ka o mangin pobre, pwede tang sabihon na nagbabanal ka. Sabi ni Rainer Maria Rilke, sarong manugsulat na Aleman, an tawag sa sini, grosser Glanz von innen, ukon sarong dakulang kalangkabaan kan kalag.

Mayo man talaga sato an muyang magtios, o mangin pobre, dawa na ngani para sato gabos iba-iba an pagiging pobre. Sa America, imol na an tawo kun mayo siyang maimbong na tubig sa gripo ukon mayo siyang kuryente sa harong.

Dai ta man talaga aram an totoong balor kan kakanon, panapton, kag harong. Kun nagtitios kita, dai man gustong sabihon, dai na kita maogma. Bago man gabos na pobre bakong maogma. Mga tawo man talaga an totoong nagpapaogma sato, bakong mga materyal na bagay.

Alagad makaturutristi kun an kaimolan ta iyo an mangin kabangdanan para kita kontrolon ukon abusuhon ukon uripunon kan iba. Law-ay man na bangud sa satong kadaihan, marugado kita sa trabaho, o magadan. Mamundo kun uripunon logod kita kan satong kapwa, kun an lawas ta sagkod kalag dai na magdakula.

Makangirhat gayod na kawasa mayong-mayo kita, manhabon kita sa iba o mabasag an satong pula. Pero an iba sa mga mayong-mayo talaga maoogma na, masisigla, mayo nang minama’ngay pang iba. Magayonon gayod kun mayo ni saro satong pobre. Pero kita bala magalipay? Makanuod daw kita kan sakit sa buhay? Magi daw kitang mas marhay?

 

Sinurublian sa Hiligaynon

gid, nanggad, talaga

nga, na

mangin, maging

manugsulat, parasurat

tawag, apod

sa sini, digdi

ukon, o

imol, pobre

panapton, gubing, bado

kag, sagkod, saka, buda

kaimolan, kapobrehan

kabangdanan, dahilan

law-ay, maraot

bangud, dahil

magalipay, maoogma

Susog sa “Poverty” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 97. 

Photo Grab from 

pusongcheescake.wordpress.com

Pagtábang

Kun an tábang líbreng itinaó (mas marháy kun iyó), dángan man binísto kan nangaípo kainí, masasábi tang sarô ning kláse nin pagkámoot; dángan kun síring, iyó na gayód ni an pinakamarháy na giníbo kan tawo pára sa saíyang kápwa.

An mga darakulang táwo daí man nakakaántos kun sindá nagsosoroló-sólo. Alágad an mga pigádong nagtatarabáng-tábang, dawâ anóng óras nakakásaráng. Pero bakô man gabós na pagtábang marháy. Dai ka man maoogmá kun sa pagtábang mo napipirítan ka saná. Kun minatábang ka man na naghahalát nin balós o karíbay, mababaldê ka sana.

Kalabánan gánî, an pagtábang sa kapwa máyong naitataóng marháy. Kan áki pa daá si Hitler, naherákan siya dángan tinabángan kan nagkápirang mabobóot na Hudyó. Kan siya nagdakúla, naungís siya saindá dángan pinagaradán niya an pagkadakúl-dákul na mga Hudyó.

Sa pagtábang mo sa ibá, hingowáhon mong daí na siya giráray magsárig saimo. Magtábang kang sarô o duwáng beses saná, dai na diyan labí pa. Daí ka man maghalát nin anó man na balós. Kun iká man an natabángan, magpasalámat ka tulos; ma-ogmá ka. Dai man paglingawí an sábi kan mga guráng—kun an búlig itinaó mo sa oras mísmo nin pangangaípo, dóble an tábang na naitaó mo.

Sinurublían sa Hiligáynon

nakakaántos, nakakatíos

pigádo, nagtitiríos

nakakásaráng, nakakaráos

kalabánan, kadaklán na béses

gánî, ngánî

búlig, tábang

Susog sa “Help” yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 111. 

Pagtábang

Kun an tábang líbreng itinaó (mas marháy kun iyó), dángan man binísto kan nangaípo kainí, masasábi tang sarô ning kláse nin pagkámoot; dángan kun síring, iyó na gayód ni an pinakamarháy na giníbo kan tawo pára sa saíyang kápwa.

An mga darakulang táwo daí man nakakaántos kun sindá nagsosoroló-sólo. Alágad an mga pigádong nagtatarabáng-tábang, dawâ anóng óras nakakásaráng. Pero bakô man gabós na pagtábang marháy. Dai ka man maoogmá kun sa pagtábang mo napipirítan ka saná. Kun minatábang ka man na naghahalát nin balós o karíbay, mababaldê ka sana.

Kalabánan gánî, an pagtábang sa kapwa máyong naitataóng marháy. Kan áki pa daá si Hitler, naherákan siya dángan tinabángan kan nagkápirang mabobóot na Hudyó. Kan siya nagdakúla, naungís siya saindá dángan pinagaradán niya an pagkadakúl-dákul na mga Hudyó.

Sa pagtábang mo sa ibá, hingowáhon mong daí na siya giráray magsárig saimo. Magtábang kang sarô o duwáng beses saná, dai na diyan labí pa. Daí ka man maghalát nin anó man na balós. Kun iká man an natabángan, magpasalámat ka tulos; ma-ogmá ka. Dai man paglingawí an sábi kan mga guráng—kun an búlig itinaó mo sa oras mísmo nin pangangaípo, dóble an tábang na naitaó mo.

 

Sinurublían sa Hiligáynon

nakakaántos, nakakatíos

nakakásaráng, nakakaráos

kalabánan, kadaklán na béses

gánî, ngánî

búlig, tábang

Susog sa “Help” yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 111. 

My Brother’s Keeper

Perang banggi ko nang napapangiturugan

si Manoy. Kadto, ginaupod niya pa ko

sa lawod, nagpapangke kami magpoon

alas tres nin hapon asta nang magdiklom.

Sa ponongan, nagdadakop kaming kasili,

mga halas sa tubig, ta ngani daang

dai maubos an lukon na maaani. Pagkaretira

ko sarong hapon, dai ko na siya naabtan

sa harong. Hambal ni Iloy, nagpakadto kuno

siya sa sarong misyon. Dai man lamang sako

nagpasabong na mapanaw siya gilayon.

Hambal ni Amay, dai na dapat siya halaton

kay indi na siya mabwelta sa amon. An tugon

sa ginikanan, hulaton kuno an panahon

na kaming tanan nga pamilya paapodon

kan masunod na presidente kan nasyon.

Sinurublian sa Hiligaynon

ginaupod, iniiba

ponongan, fish pond

lukon, sugpo, o darakulang pasayan

hambal, sabi

Iloy, Nanay

nagpakadto, nagduman

kuno, daa

mapanaw, mahali

Amay, Tatay

kay, ta

indi, dai

sa amon, samuya

ginikanan, magurang

hulaton, halaton

tanan, gabos

Paghinólsol

Siring sa paghinayang o panganúgon, maninigo lang kag kaipuhan ta sana man nanggad maghinólsol. Kun kita nakagibo nin sala, ukon kita nakakulóg sa iba, kaipuhan lang na magpangayo kita sang dispensa, dangan magsolsol. An paghambal gayod sang “Pasensya” sana dai bastante, dai husto. Igwa nin sarong klase nin panganganugon—iyo ni itong pagbasol na igwang upod na “Kun tani,” o “kuta na” (na may yara sang lakot nga “gayod” o tibaad.” Kun binakal ko na kuta kadto si daga ni padi, ukon si Mario gayod si inagom ko, kun dai gayod ako nagloko—an arog kaining pagbasol, an siring na panganugon iyo an mágadan kan satong kalag. Maiskusar kitang lingawan an siring na kapaladan. Kun gugustuhon ta man nanggad, magigibo ta pa ni. Yaon pa an satong lawas. Kun napapagal, madiskanso sana kita. Sa pagturog, mabubulong kita. Igwa pa kitang oras.

Sinurublian sa Hiligaynon

paghinólsol, pagsolsol

kag, sagkod

maghinólsol, magsolsol

ukon, o

magpangáyo, maghagad

sang, nin

paghámbal, pagsabi

upod, kaiba

kun táni, kuta na

may yára, igwa

lakot, kaiba

nga, na

Susog sa “Regret” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 116.