Showing posts with label Filipino. Show all posts
Showing posts with label Filipino. Show all posts

Saturday, November 23, 2013

Kamundúan

Grant Wood, American Gothic, 1930 
Dai man gustong sabihon na pag nag-agom na an sarong tawo, dai na siya mamumundô. Katubuan, idtong mga tawong minaagóm o minapaagóm sa saro man na habong mamundô, mamumundô man giraray. Dai mahaloy, mamamatean ninda na an pinakamakuring kamunduan iyo idtong mag-ibahan sindang duwa. (Hindi naman ibig sabihin na kung mag-aasawa ang isang tao'y hindi na siya malulungkot. Malimit, yung mga nag-aasawa o nakakapangasawa ng mga taong ayaw ding malungkot ay magiging malungkot pa man din. Di maglalaon, mararanasan nilang ang pinakamatinding lungkot pala ay madarama sa pagsama sa taong tulad din nila.)

Igwang tolong klase nin kamundúan. An enot iyo idtong kamundúan kan sarong tawong dai man nanggad nakánuod makibágay sa iba. Kun an tawong ini makaagom nin pareho niya, dakulon sagkod dakulaon an mga hahagadon niya sa iba. Dai niya aram na pareho ninda dai kaya; kung kaya sinda orog pang mamumundô, dai maoogma. Idtong pelikulangMarty manongod sa sarong surupgon na lalaking nakatagbo nin saro man na surupgon na babayi—dangan nagi sindang maogma bako man makatutubod. Garo idtong istorya ni Cinderella. (Merong tatlong uri ng kalungkutan. Ang una ay iyong lungkot ng isang taong hindi natutong makisama sa iba.)

An panduwang klase nin kamunduan iyo idtong yaon sa mga tawong kabaliktaran an pamatásan kan idtong enot na grupong nasambit. Sinda idtong mga tawong bíbo sagkod pamoso. Sinda idtong muya gid maging pamoso sa dawa ano na sana man na paagi. An mga arog kaining klaseng tawo mauurag sa negosyo sagkod sa pagkumbinsir sa tawo. Kadaklan sainda sa paghiling ta mga gwapo o gwapa, ukon kaaya-aya. Alagad an totoo, dai man talaga sinda tataó sa kama ukon mayong sinabi sa romansa—dawa ngani pwede tang masabi na kadakul na sindang nakapareha. An arog kaining klaseng tawo nasasakitan makiunóy o makiiba sa mga tawong saboót niya dai niya makakaya. Sa pag-agom o dawa sa anong pakikiiba sa kiisay man na tawo, kun dai akuon kan tawong siya pareho man sana kan iba, ukon halangkawon an hiling kan tawo sa sadiri niya, dai man nanggad siya maoogma, dawa na ngani dakul siyang kakilala o kadakuldakul barkada.

An pantolong klase nin kamundúan yaon duman sa tawong an paminsaron pirmi dapat siyang mauragon sa ano man niyang gigibohon. Kabali igdi itong mga artista, o mga manugsulat, mga intelektwal, mga kagrugaring kan mga kompanya ukon mga lider kan industriya. Kadaklan na beses, maboboot sinda kag maáyo duman sana sa mga tawong ila nga mapuslan. An mga arog kaining klaseng tawo mayong tiwala sa iba, dawa sa mga agom (man sana) ninda. Saboot ninda, mayo ni ano man na marhay na magigibo an iba. Para sainda an gabos na tawo kaulangan ta nganing maabot an kaogmahan o kaayuhan. Kaipuhan nindang an mga tawo kag tanan na mga butáng mag-ikot sainda.

Pwede sindang makaagom nin huli ta sinda magagayon asin makagagahum. Makakaagom sinda nin mga tawong makakatios kan saindang ugali, ugáring sa halipot na tiempo sana. Dai mahaloy an saindang iribahan. Kag maprobar pa sinda sa iba o minsan nagkapira—alagad nungka sinda matiwala. Sa saindang esposo o esposa orog pa sindang magpaparasuspetsa; nungka sinda maoogma.

Sinurublian sa Hiligaynon
pamatásan, ugali
gid, nanggad
ukon, o
paminsaron, pag-iisip
manugsulat, parasurat
maáyo, marahay
ila nga, saindang
mapuslan, mapapakinabangan
makagagáhum, makapangyarihan
butáng, bagay
ugáring, alagad
kag, dangan


Dakitaramon kan “Loneliness” ni William Lederer sagkod ni Don Jackson. Yaon sa Patterns: A Short Prose Reader 2d ed. Mary Lou Conlin, ed. Boston: Houghton Mifflin, 1988, 151.




Tuesday, April 26, 2011

Mayon Unlimited





Certain dimensions are altered
by chance height or
deliberate distance.

On this slope at 25 hundred feet
rivers and roads,
hills and houses

Shrink. Even the sea is changed,
becomes a kitchen plate of blue—
so empty, so new.

And this proud breast-mountain
turns into a fulcrum
for the universe—

Brings us to the company of stars:
beyond its graveled
bouldered peak,

We hear the arguments of suns,
the briefs of planets,
judgments of galaxies.

We hear the relevance of men questioned:
our politics and terrors,
our many gods and treasures

into awesome absurdities reduced.



"The View from Mt. Mayon"
by Luis Cabalquinto
The Literary Apprentice 47:2, November 1974, 74.

Friday, October 30, 2009

Homecummings

Reading the Second-Prize Winners
of the 2005 Home Life Poetry Contest

FUNDAMENTAL
(IN MEMORIAM: FELINO ARITAO VILLALVA GARCIA, 1925–2002)
Felino Garcia

Father walked out of our house
dragging his feet heavy with age.

When he rested,
he sat in his wheelchair
beneath the shade of the santol tree
hiding the sun-rinsed clouds.

Days later, something tore at my chest
when I saw him in his hospital gown,
tube down his throat…

Last night I dreamed of father walking
light-footed, weightless like air,
out of his body
as if he had long wanted to leave the body,
the fever, the shivers,
the endless restlessness—lakat ‘t, mapuli ‘ta
and pain—Toto, kasakit, masakit…
on the thin white sheet

and float

up those intravenous needles.
past the oxygen tanks and respirator,
beyond the day’s last
remaining

light—

Father walking into his new home
without roof nor door
in the boundless
sky.


In this cliché, sentimental verse by a son about his father, the younger Felino Garcia laments the death of his parent who has the same name as himself who succumbed to a disease in a hospital bed.

Modern poetry, they say, is still considered poetic and highly artistic even if it reads so prosaic. Why? Perhaps because life’s experience is such. And to turn it into a poem is to elevate the experience for much appreciation.

Here, the son persona relates his father’s story in two parts—the first presents his father as a weak patient, “dragging his feet heavy with age.” He is being wheeled to the yard, where the son saw the sun-rinsed clouds. Such images of nature.


AGUA DE MAYO
Kristian Cordero

Hinimay natin nang matiyagang-matiyaga
Ang muling pagbagsak ng mga luha
Sa bahaging ito naitom ang pisngi ng langit
Alam nating darating ito ngayong gabi,
Walang buwan, ang mga bituin nakatulog
Samantalang gumuguhit ang kidlat at kulog,
Ang ihip ng hangin tumatagos sa laman,
Malamig ngunit tayo’y pinagpapawisan.
Walang ekspresyon ang ating mga mukha,
Ngunit mabilis ang pintig ng ating mga puso,
Nababagabag sa pangambang bumabalot
Sakaling di bumuhos ang ulan ngayong gabi,
Dala ang tubig na siyang hihilom sa sugat na dulot
Ng katotohanang ngayong gabi lang tayo
Maaaring magsama’t maging totoo
Dahil bukas, mag-iiba tayo ng mga anyo,
Iisang uri ng damit ang ating isusuot,
Maliligo sa parehong banyo, kakain nang sabay,
Mag-aaral sa pinaghalo-halong pilosopiya,
Iipunin ang mga natuyong dahon ng akasya,
Susunugin at hahayaang paglaruan ng pantasya,
Mag-uusal ng mga panalanging litaniya
At pag-uusapan ang ilang mga bagay
Na parang mga bata at walang malay
Sa kung ano ang nangyari nu’ng nakaraang dilim
Habang hinihintay natin ang unang pagbuhos
Ng ulan na alam nating di dumating ngunit
Nagising tayong basang-basa
At di makatingin sa isa’t isa.

“I’m coming out, I want the world to know…” goes a radio jingle. The same is true for this poem about a cloistered persona who vacillates between being cloistered himself perhaps in a seminary and being able to break free, and fling himself open to expressing his own true self.

Songs of Ourselves

If music is wine for the soul, I suppose I have had my satisfying share of this liquor of life, one that has sustained me all these years. A...