Primerong Lugar sa Kategoryang Rawitdawit
Enot na Gawad Obrang Literaturang Bikolnon
17 Abril 2012, Ciudad nin Naga
An trabaho ta sagkod kalingaan, na paoro-otro sa pitong aldaw kan sarong semana, iyo an nagpapahiro sato. Aru-aldaw garo kita minasakay sa Ferris wheel—minasakat, minababa; kis-a nahahangog kita; kis-a man nakakahingalo kita. Kawasa igwa man daa kitang pinagkakaabalahan, dai kita nalalangkag. Sa kada aldaw na nag-aagi, garo man daa sibot-sibot kita sa satong ginigibo.
Alagad magayon an realidad na ini. Napapamarhay an iribahan tang mga individwal na tawo sagkod an satong sociedad. Nagpapadagos an dalagan kan buhay—sa barangay, sa banwaan, sa siyudad. Por dahil diyan, daing gayo magamo an satong buhay sa kinaban. Kapwa sociedad kag individwal napapamarhay.
Para sa satong trabaho, an satong diskanso amo an regalo. Ukon magsala, naipapagamiaw sato na kita uripon kan siring na kaayusan; kaya an pagmati ta mayo na kitang kapas na baguhon ini. Huna ta logod, kita nag-uuswag, saboot logod niyato kita nagtatalubo. Alagad, padagos sana an paghuna-huna tang ini.
Kawasa nagbabara-ba’lotan an satong pagtrabaho sa indi pagtrabaho, huna ta logod an trabaho sarong pagkastigo, asin an satong kalingaan daing siring man na kamurawayan. Kawasa ta may yara sang oras an satong trabaho, an balor kaini susog sa oras o tiempo, bako sa kun ano man nanggad an satong naginibo. Kawasa an satong obra por ora, igwang istruktura, huna ta man logod sa satong kalingawan kaipuhan mayo sana nin postura.
Nababagol an buhay ta sa paoro-otrong agi kan mga aldaw. An Lunes, iyo an Aldaw nin Kasiributan; Martes, Mierkules, Kasagsagan; Huwebes, adlaw nin Kapagalan, na papadiskansuhon kan Biernes, na iyo an garo baga GRO na minakitik asin minatao nin hingalo sa hapo ta nang mga lawas, an promisang aldaw kan Kasiraman na mayo man nin kasiguruhan.
An promisang ini segun man sana sa paghuna-huna na minagayon an buhay ta sa kalingaan sa duwang adlaw na mayo kita nin obra. Siempre an promisang ini dai man nauutob. Pagdatong kan Sabado sagkod Domingo, nalilingawan ta na an mga nangyari sa nag-aging semana—marhay man o malain—minaha’dit, minaandam naman kita liwat sa Lunes na paabot pa sana.
Sinurublian sa Hiligaynon
kis-a, minsan
magamo, magulo
ukon, o
indi, dai
may yara, igwa
Susog sa obra ni Robert Grudin, Time and the Art of Living. New York: Ticknor and Fields, 1982, 156.
Rating: | ★★ |
Category: | Movies |
Genre: | Horror |
Sang naglígad, amo ini an satuyang panukol o palatandaan kan sarong taong maáyo an pagpadakula. Dai naghaloy, nawara na sana sato an pagtaóng-gálang. Sa katunayan, kadaklan na beses, naoogma pa kita kun mayo ‘ni, na garo logod ini pakaraot o pakitang-tao sana. Dai.
Igwang tiempo kadtong an pag-“tabi-apo” sa mga lugar na sagrado, an pagtaóng-gálang sa mga banal na tawo, an pagdungog sa yaon sa halangkaw na puwesto, sa igwang kaálam, sa gurang, sa marahay, sa mabini, sa matali, sa magayon an ugali, nagtao man nin onra bako sana sa nasambit nang tawo o grupo, kundi mismo sa tawong nagtaóng-gálang. Sa pagtataóng-gálang, an duwa nagakalípay, napapamarhay.
Saro ning pagbisto sa mga nakakalangkaw, nakakamarhay, hapós kag udok sa boot na tinatao kan tawong pareho man ninda kagalang-galang, pareho man ninda kamarhay.
Sinurublian sa Hiligaynon
sang naglígad, kan nakaagi, kadto
amo, iyo
maáyo, marhay, magayon
kaálam, kaaraman, kabatiran
nagakalípay, naoogma
hapós, pasil, madali
kag, sagkod
Susog sa “Respect” yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 74.
Aba ánang sirám kan buhay kan mga táwong igwá kaini. An resistensya kan sarong táwo susog sa saiyang salud, sa mga bágay na namána niya sa pamilya, sa kultura, sa klima, sa saiyang kinakakán; segun man sa mga pangyayári sa saiyang palibot, sa saiyang komunidád o ibán pa.
An sinasábi tang resisténsya dai nakatiwangwáng sana. Bakong gamá-gamá. Kun igwa kita nin resisténsya, dai ta saná mapapangyári an mga bágay, madadaog ta pa an minakontra sato. Kun an gamá-gamá ngaya iyo an tubig, an resisténsya iyo an kinompresor na tubig. Kaipuhan tang manu’dan kun pa’no gamiton an ináapod na resisténsya, o an báskog nga kusog.
An mga nagpaparádaralágan nin hararáyo dai man tulos minakurutipas pagtanog pa saná kan silbáto. Mayong kitang dakul na magiginibo kun dai maluwáyluway, dai matyaga. Kun igwá man kita nin kusog alágad pabiribigla man lang, siring yan sa kikilát na biglang matáma sa dagá, nakakakilaghán, nakakadiskwido, alágad waáy pulós.
An ginasiling na resistensya iyo an kuryenteng hababa saná an boltáhe, alágad haloy na panahon matao nin enerhiya, mahátag sang kusog, sige sanáng láad, dai napapalsok.
Sinurublian sa Hiligaynon
iban, iba
báskog, maurag, pinakamarhay
nga, na
waáy pulós, mayong kamanungdanan
ginasiling, sinasabing
mahatag, matao
sang, nin
Susog sa “Energy” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 75.
![]() |
pusongcheesecake.wordpress.com |
Kun tinuyo mo gid nga magtios ka o mangin pobre, pwede tang sabihon na nagbabanal ka. Sabi ni Rainer Maria Rilke, sarong manugsulat na Aleman, an tawag sa sini, grosser Glanz von innen, ukon sarong dakulang kalangkabaan kan kalag.
Mayo man talaga sato an muyang magtios, o mangin pobre, dawa na ngani para sato gabos iba-iba an pagiging pobre. Sa America, imol na an tawo kun mayo siyang maimbong na tubig sa gripo ukon mayo siyang kuryente sa harong.
Dai ta man talaga aram an totoong balor kan kakanon, panapton, kag harong. Kun nagtitios kita, dai man gustong sabihon, dai na kita maogma. Bago man gabos na pobre bakong maogma. Mga tawo man talaga an totoong nagpapaogma sato, bakong mga materyal na bagay.
Alagad makaturutristi kun an kaimolan ta iyo an mangin kabangdanan para kita kontrolon ukon abusuhon ukon uripunon kan iba. Law-ay man na bangud sa satong kadaihan, marugado kita sa trabaho, o magadan. Mamundo kun uripunon logod kita kan satong kapwa, kun an lawas ta sagkod kalag dai na magdakula.
Makangirhat gayod na kawasa mayong-mayo kita, manhabon kita sa iba o mabasag an satong pula. Pero an iba sa mga mayong-mayo talaga maoogma na, masisigla, mayo nang minama’ngay pang iba. Magayonon gayod kun mayo ni saro satong pobre. Pero kita bala magalipay? Makanuod daw kita kan sakit sa buhay? Magi daw kitang mas marhay?
Sinurublian sa Hiligaynon
gid, nanggad, talaga
nga, na
mangin, maging
manugsulat, parasurat
tawag, apod
sa sini, digdi
ukon, o
imol, pobre
panapton, gubing, bado
kag, sagkod, saka, buda
kaimolan, kapobrehan
kabangdanan, dahilan
law-ay, maraot
bangud, dahil
magalipay, maoogma
Susog sa “Poverty” na yaon sa Worldly Virtues: A Catalogue of Reflections ni Johannes Gaertner. New York: Viking Press, 1990, 97.
If music is wine for the soul, I suppose I have had my satisfying share of this liquor of life, one that has sustained me all these years. A...