Kristo sa Daghan
Igwang mga Kristo sa daghan an mga tugang mo.
Enot na enot, nagpoon sa magurang nindo an ining Kristo sa daghan—ki Manuel dangan ki Emma. Sa Kagurangnan, idinusay nindang duwa an saindong mga pangaran—bagay na nariparo kan saindong lolohon na si Ramon bago siya nagpaaram. Saysay ni Lolo Amon mo, mayo sa saindong anom na magturugang na an pangaran harayo sa istorya kan Kagurangnan sa Banal na Kasuratan.
Yaon ini malinaw sa matua nindong si Emmanuel, na an gustong sabihon, “Kagurangnan yaon satuya.” Sa panduwang pangaran na Neil Romano yaon an pundasyon kan saindong pagtubod asin kan saindong mga ginikanan. An panduwang kangaranan sa Alex Apolinario na iyo an saindong pantolo gikan sa búhay kan sarong santo. Dangan kangaranan kan sarong bayaning nagin panalmingan kan mga Pilipino.
An Clemente, kangaranan kan mga banal na lideres sa simbahan kaidto. Siring ki Rosario, an bugtong na tugang nindong babaye, pinangaran an saindang pagtuo kag pagsarig sa kapangyarihan kan pangadie sa paagi ni Santa Maria, an Iloy ni Hesu Kristo.
Dangan man an ngaran mo.
Sa saindo pa sanang mga pangaran, yaon na an krus sa daghan, an Kristo sa buhay nindo. Yaon an pagma’wot kan mga magurang mong gibohon kamong mga panalmingan kan kabo’tan kan Kagurangnan. Dinidekar kan duwa nindong magurang—sindá Manuel sagkod Emma—kamong mga aki ninda sa saindang dakulang pagtubod sa Kaglalang.
Dios mabalos ta saimong nariparo—na mismong an saindang mga pangaran, “Emma” kag “Manuel”—iyong gayo an duwang bahin kan “Immanuel,” an mismong pangaran kan Kagurangnan sa Hebreong pagtaram.
Tibaad nahiling kan duwa mong magurang na an pagsaro ninda asin kan saindang pangaran iyo an paggibo kan katungdan kan Diyos na Kaglalang. Dangan biniyayaan sindá kan saindong anom na búhay, na magpoon kadto sagkod na sinda man magtaliwan, idinusay sa pag-omaw sa Kagurangnan.
Ngonyan na sindang duwa mayo na digdí sa daga, yaon rinirimpos nindo sa búhay kan kada saro an saindang katukduan na mamoot sa kapwa asin magsarig sa Diyos na iyo an poon asin kasagkuran kan gabos na ginigibo digdí sa dagâ.
Sa siring na biyaya kan Diyos saindo, kag ngapit sa mga dalan kan búhay na saindong inaagihan, dai kamo maglihis o mawarâ.
Asin ngonyan na mga panahon, hinahangaan mo an mga tugang mo sa saindang mga nagkagirinibo, sa saindang mga ginigibo. Nin huli ta sinda nagigin panalmingan mo sa kadaklan na bagay sa saimong buhay. Nagpapadiosmabalos kang marhay. Sa búhay kan mga utod mo, yaon nahihiling mo an krus sa daghan kan kada saro sainda, an biyaya kan Diyos na Bathala sa duwa nindong magurang na ipadayon an saindang napu’nan sa tabang nin Kagurangnan.
Emmanuel. Yaon ki Manoy Awel mo an pagiging tiso, an kapas na magkulibat sa estado kan ispiritu mo; iyong gayo, enot niyang konsiderasyon an nasa saboot mo. Sarong bagay na an dakulang kahulugan, sa kapwa asin orog na saimong tugang niya, an pagrespeto.
Sa dakulon nang inagihan si Manoy mo, nahihiling mo saiya an sarong marhay na tawo. Sa dakulang harong kadto duman sa Libod, siya pinapaluhod sa asin o monggo kan saindong Lolo Emiliano ta ngani sana daang magtiso—kaibahan kan ibang mga tugang—na iyo, saiya nag-idolo.
Poon kaidto, nakanood sa pagpadakula kan Lolo nindo; natukduan magtaong-galang sa darakulang tawo, nakanood magpahunod sa saradit na tawo. Dahil kaiyan, yaon saiya an paggalang; an pagtao nin kusog sa kalag kan saiyang kapwa, orog nang gayo kadtong kamo entiro nang magkairilo.
Yaon sa saiyang daghan an ipadagos an pagsarang sa estadong pigdumanan. Saiyang tutungkusan asin susustineran an kapakanan kan kadaklan na saiyang pinu’nan.
Sa simpleng búhay kan maogmahon niyang agom asin mga kabuhan, yaon ki Manoy mo an kaogmahan.
Neil Romano. Nahihiling mo ki Ano an higos kan sarong tawo—yaon saiya an abilidad na magtabang dangan makapauswag bako lang kan mga mahal niya sa buhay kundi kan kadaklan. Siring ki Manoy mo, yaon saiya an pagma’wot na mataparan ano man na bagay na saiyang napu’nan.
Dangan yaon ki Ano an dai pagsagin-sagin na rimposon sana an mga namamatean kun an mga ini makakakulog sa kalag kan saiyang mga mahal sa buhay asin mga tugang. An pagpadangat niya sa mga nguhod na tugang, orog na sana man. Kan mga aki pa kamo, an turno kan Ina nindo saiya binabayaan. Araki pa kamo, siya na man an dakulang sarigan kan saindong magurang—nagmamanehar kan kapakanan kan kadaklan. Kaya sa saiyang mga aki, ipinapagiromdom, ipinapaarog an siring na kamalayan. Yaon, iyo ini, an biyaya kan Diyos na saiyang tinutubudan. Kaya na sana man yaon saiya an kaogmahan.
Alex Apolinario. Ki Irmanong Alex, mayo nin dakul na taram, kundi katiwasayan; bako man na pirming rarom, kundi baga kahulugan. Saiya, an magagayon na mga bagay sa kinaban igwang tamang kapanahunan, bako gabos na bagay tinataram ta nganing maintindihan. Bako na habo niya lang man nanggad magtaram, kundi na para siya tibaad yaon sa linong, yaon sa tuninong an hararom na kahulugan.
An simple niyang búhay ngonyan minapagamiaw saimo na tibaad bako gabos tinataram para maliwanagan. Yaon an katiwasayan—aram niyang an pagsakripisyo igwang balos na kasaganaan. An paglapigot, sa katapusan, nagiging kaogmahan.
Siempre sa tahaw kan ribok kan mga tawo, yaon an silencio kan tugang mong ini ho—bakong padalos-dalos kun siya magdesisyon sa saiyang ginigibo. Gabos na anggulo ririkasahon niya antes mag-abot sa pwedeng mapapangyari asin maginibo.
Tuninong, hipos na nagmamasid, dangan nakikidungan sa hulag kan banwaan, yaon sa saiyang daghan an biyaya kan Diyos na magtios dangan magpadagos magbaklay sa pinili niyang alagyan. Siya madagos-dagos asta makaantos sa saiyang papadumanan.
Clemente. Ki Mente, saboot mo, igwang orog na biyaya an magin nguhod na tugang kan nagkaerenot na tolo—yaon saiya an biyayang tiponon an gabos nindang ugali dangan isabuhay sa saiyang sadiring pakahulugan para sa saiyang kapakanan. Nagiging panalmingan niya an saindong mga matuang tugang.
Yaon ki Mente an pakikipag-ulian. Actualmente, minarhay niyang makauli dangan makapagpoon sa banwaan na saindong dinakulaan ta nganing maging harani sa pamilya asin mga tugang. Yaon saiya an paghadoy na kamong nagdadakulang pamilya pirming magkairibahan. Dawa kaidto pa, aktibo siya sa pag-urulian. Kun igwang tiempo haling Manila kaidto, siya mauli ta mauli ta ngani sanang kamo gabos magkanuruparan, magkairistoryahan. Mayo siyang panama sa pungaw sa siyudad—pirming an puso niya minabuwelta kun sain asin kiisay ini igwang lealtad.
Ki Mente yaon an pagkamatinao, an pagma’wot makatabang nang gayo sa siisay na nangangaipo. Iyong gayo an naiisip mo, sa ngonyan na mga tiempo, garong kandidato, nagpapanao nin kun ano-ano sa kada barrio—alagad pagmáte mo, an padangat mong tugang na ini ho, bakong pulitiko.
Sa eskwelahan sagkod sa barangay kaidto, natawan siya nin pagkakataon na magdalagan sa lokal na pwesto—alagad garo bagang dinehado. Duman siya nakanood na dai niya kaipuhan nin hagban na puwesto ta nganing matuod na magserbisyo—“to serve and not to count the cost,” nanu’dan niya sa sarong dating poderosong militar na an ngaran San Ignacio kan pagkaadal niya sa Ateneo. Garo nabasa na nindo an istoryang ini’ho. Iyo, tama an iniisip mo. Sa saiyang daghan, yaon si Kristo.
Yaon ki Mente an paggalang sa mga tawong nasa katungdan—an pagbisto sa kapasidad kan katungdan para sa kapakanan kan kadaklan; bako kan partikular na tawong yaon sa pwesto. Siring niya ngonyan na yaon sa gobyerno sa serbisyo publiko—siya ngonyan iyong tinutubudan, pighahagadan nin tabang, sinasarigan.
Rosario. Ki Nene mo, yaon an kaogmahan nindong magturugang. Yaon saiya an pakikipagsapalaran. Pagkaagom ni irmana mo dangan kan magpamilya na, nahiling mo saiya an isog kan sarong babaying igwang paninindugan. Sa sibot na siyudad na saiyang dinayo, nagpundar siya duman dangan nagpadakula nin pamilya—katuwang an saiyang mamomo’ton na bana. Nagdadakula an saindang pamilya dangan padagos na nagdadanay sa biyaya nin Diyos.
Yaon saiya an pagkamaginibo. Siring man nindo, sa ara-aldaw na ginibo nin Diyos, nagtatrabaho. Siring man saindo, nagseserbisyo-publiko, nakikiulay sa mga nangangaipo, sa maraming tao’y nakikitungo.
Dangan man an pagkamatinao. Dawa kadtong daraga pa sana siya—hugos nang entiro sa saiyang mga sobrena asin mga sobreno, napapaogma ining mga kaakian sa harong man o sa tinampo. An pagtabang sa tugang na natitikapo—yaon na gayo. An paghadoy sa arog mong nasasakitan garo niya na baga naging pangangaipo.
Siempre yaon saiya an pagkamainamigo. Sa dakul niyang naging amiga sagkod amigo—yaon an mga pinsan, mga kairiba sa kwarto, mga dating kabiristo—ngonyan siya asin an saiyang pamilya nakakapadayon, matiwasay na nakakadungan sa buhay sa siyudad na pano nin gamo.
Ngonyan sa saimong pagsosolosolo, nadumduman mo an mga tugang na kairi-iriba mo sa harong nindo kadtong nakaaging tiempo—alagad ngonyan yaon na sa saindang sadiring mga estado. Gabos na sainda pamilyado; dangan man saimo. Namamatean mo an siring na biyaya orog ngonyan na ika harayo na sainda, sindá na sa ining dalagan kan búhay, iyo an saimong mga parte-daryo.
Napagamiaw saimo kan saindang mga agi-agi—pagkatapos kamong magkairilo pagkagadan kan ama mo saradit pa sana kamo dangan pagtaliwan kan Iloy nindo kadtong darakula na kamo—na nungka kamo liningawan kan Diyos na saindong tinutubudan.
Dios mabalos sa mga Kristo sa daghan na iyo an mga tugang mo.
Biernes Santo
Calle Fatima, San Vicente
Diliman
Comments
Post a Comment